Yogaya meditasyona olan ilginin artmasıyla artık daha fazla kişinin hayatında yer edinse de tütsünün kullanımı neredeyse insanlık tarihi kadar eski. Basitçe hoş kokulu bitkilerin yakıldıktan sonra söndürülmesine verilen isim olan tütsü Pagan ve Şaman inanışlarından farklı dinlere kadar birçok inanç biçiminde karşımıza çıkıyor. Bazı ağaç kabuklarının, kurutulmuş yaprakların ya da çiçeklerin yakılmasıyla ortaya çıktığı düşünülen tütsü, medeniyetler geliştikçe çeşitli şekillerde kullanılmış. Gelin önce tütsünün farklı coğrafyalardaki macerasına göz atalım, ardından da faydalarından yararlanmak için hayatımızda nasıl yer verebileceğimize bakalım...
Eski Mısır’da cenazelerde Tanrı’ya armağan olarak sunulmuş tütsü. Yakınca ortaya çıkan güzel kokuya ilginin artması, Arapların bitki özlerini damıtıp parfüm elde etmelerine giden yolu da açmış. Öyle ki damıtmanın geliştirilmesi, modern kimyanın da doğuşunda önemli bir adım olmuş. Orta Asya’da ibadetlerde güzel kokulu otların ateşe atılmasıyla elde edilen tütsüden tarihi belgelerde de söz ediliyor. Göktürk Hükümdarı Bilge Kağan Abidesi’nde Bilge Kağan’ın babasının ölümünün ardından düzenlenen törende koku vermesi için sandal ağacı yakıldığından bahsediliyor. Tütsünün yaygın kullanım alanı olarak Antik Roma’da kutlamalar dikkat çekerken Hıristayanlığın kabul edilmesiyle tütsü geleneğinin farklı mezheplerde kendine has şekliyle sürdürüldüğü de göze çarpıyor. Bir başka kıtaya, Amerika’ya uzandığımızda da kıtaya ayak basanların, yerlilerin kullandığı palo santo tütsüsüyle şaşırdığını görüyoruz. Hala en çok tercih edilen tütsülerden biri olan palo santo ağacı tütsüsü belki sizin de bildiğiniz kokular arasında...
Osmanlı’da da güzel koku veren ağaç parçalarının gül suyu içinde kaynatıldığını, karışıma amber, sümbül, lavanta ve misk gibi çiçeklerin atıldığını, bu buhur suyunun tütsü olarak kullanıldığını da sözlerimize ekleyip tütsünün ve kokuların etkisini öğrenelim...
Tarihi boyunca kutlama ve yas törenlerinde kullanılan ya da Tanrı’lara adak olarak sunulan tütsü günümüzde yoga ve meditasyonda odaklanmayı artırmak ve kokunun bilinçte yapacağı çağrışımlardan yararlanmak için tercih ediliyor. Çubuk ya da üçgen formlar halinde olan tütsüler kokularına göre de farklı nedenlerle kullanılabiliyor.
Tütsü çeşitleri ve kullanım alanları
Lotus: Ruhsal uyanışı ifade eden lotus çiçeği, Budist gelenekte de önemli bir yere sahip. İnsanın kendini bulma yolculuğunu ve saflığını anlatan bu çiçek,
hafif ve ruhu genişletip dinlendiren kokusu ile tütsü deyince ilk akla gelenlerden biri oluyor. Lotus tütsüsünün faydaları arasında baş ağrılarını geçirmesi, motivasyonu artırması, sağlığı olumlu etkileyip yaşam sevincini artırması sayılabilir.
Palo Santo: Güney Amerika’nın kadim medeniyetlerinden İnkalardan bu yana kutsal ağaç olarak bilinen palo santo, tütsüsü ile de öne çıkıyor. Doğada ölmüş palo santonun olgunlaşan reçineli parçalarından yapılan tütsü, yakıldığında güçlü titreşime sahip bir koku yayıyor. Özellikle meditasyon, yoga, nefes ve şifa çalışmaları, detoks etkisi gibi nedenlerle tercih edilen Palo Santo tütsüsünden yaratıcılığını geliştirmek için de yararlanabilirsiniz.
Gül: Sevgiyi, romantizmi, aşkı temsil eden gül, yapraklarının kurutulup yakılmasıyla tütsü olarak da kullanılıyor. Rahatlatıcı, ağrıyı giderici etkisi bilinen bu güzel kokulu çiçeğin tütsüsü yeni başlangıçlar için tercih ediliyor.
Adaçayı: Depresyonu ve stresi azalttığına, ağız ve diş eti hastalıklarına iyi geldiğine, beynin fonksiyonlarını geliştirdiğin inanılan ada çayı aynı zamanda en çok tercih edilen tütsülerden biri. Bir parça ada çayının yakılarak bulunulan mekanda dolaştırılması ile sinirlerin yatıştığına, nazar ve kötü düşüncenin bertaraf edildiğine de inanılıyor.
Sandal ağacı: Yakıldıktan sonra güzel kokusuyla aromaterapi etkisi yapan sandal ağacı, odaklanma gücünün artmasına yardımcı olmasının yanı sıra rahatlatıcı bir etki de gösteriyor.
Sedir ağacı: Çoğu kültürde kutsal olarak bilinen sedir ağacının tütsüsü orman kokusu yayıyor ve kendinizi doğada, ormanın kucağında hissetmenizi sağlıyor. Bu da stresin azalmasına yardımcı oluyor. Bu tütsünün olumsuz enerjiyi ortadan kaldırdığına da inanılıyor.
Ardıç: Yaprakları kurutulup yakıldığınd afiziki ve zihinsel yorgunluğu gidermeye yardımcı olan ardıç ağacının tütsüsü, tarihin çeşitli dönemlerinde vebadan korunmak ve hastalıkları önlemek için de kullanılmış.
Lavanta: Adını anınca bile ferahlama hissi veren lavanta, tütsüsüyle uykusuzluğu, üzüntüyü ve depresyonu da alıp götürüyor. Uykusuzluktan yakınıyorsanız uyumadan bir saat önce lavanta tütsüsü yakarak bu sorundan kurtulabilirsiniz.
Nane: Kokusuyla şifa veren nane tütsüsünün ağrı ve sızıların geçmesine yardımcı olduğu, burun ve boğaz enfeksyonlarınd a nefes almayı kolaylaştırdığı biliniyor.
Tütsü kullanırken bunlara dikkat edin
Güzel kokular odaklanma ve motivasyonu sağlama etkisi ile bizi olumlu etkiliyor. Ancak tüm bu güzel etkilere karşın tütsü kullanırken de dikkat edilmesi gereken noktalar bulunuyor. Tütsü duman yaydığı için doğrudan nefes yollarından uzak tutulması, mekanın iyi havalandırılması ve çok sık tütsü kullanılmaması yapılan ilk uyarılar arasında. Ayrıca küçük çocukların ve bebeklerin bulunduğu mekanlarda tütsü yapılmaması da öneriliyor. Alerji ya da astım ve KOAH gibi solunum yolları hastalığı bulunanların da tütsü ritüelinden uzak durması gerekiyor. Özellikle tütsülerin içeriğindeki maddelere alerjik reaksiyon gösterme riskine dikkat çekiliyor.